Versteend Haags schoolplein wordt groenblauw speelparadijs

Na contacten met de gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap Delfland ontstond het plan om het plein groenblauw te maken en zoveel mogelijk klimaatadaptieve maatregelen toe te passen.

Vertalen van ideeën in een duurzaam ontwerp

Daarvoor werd Bureau RIS ingeschakeld, waar naast een leerrijke speelomgeving voor kinderen, klimaatadaptatie, biodiversiteit en een gezonde leefomgeving de basis van elk project vormen. Als eerste ging het bureau het gesprek aan met de leerlingen. Margo van Holthe: “De kinderen hadden in het begin natuurlijk heel wilde ideeën, variërend van een wildwaterbaan tot een kabelbaan dwars over het schoolplein. Als je daar dan wat dieper op doorgaat komen ze er zelf achter dat dat niet zo handig is. Zo zijn we uiteindelijk tot een ontwerp gekomen met speelobjecten die uitnodigen tot bewegen, een zand- en waterspeelplek en pannaveldjes.”

Die ideeën vormden de basis voor het ontwerp dat in het voorjaar van 2020 werd uitgevoerd. Donny Thieme van Bureau RIS: “Duurzaamheid is daarbij een belangrijk aspect. Ook bij de selectie van de hovenier hebben we hun visie op duurzaamheid meegenomen”. Zo kreeg Hovenier van der Heijden uit Den Hoorn de opdracht het plan uit te voeren.

Groene maatregelen

De school is in 1923 opgericht waarbij het binnenplein – zoals bij veel scholen – dicht betegeld was met traditionele betontegels. In het nieuwe ontwerp wordt gestreefd naar vergroening. Door het verwijderen van de tegels kan regenwater gemakkelijker de bodem in stromen. Ook zorgt het groen ’s zomers voor verkoeling en schaduw. Donny Thieme: “De jeugd gelegenheid bieden voor natuurbeleving en -educatie is een belangrijke insteek voor alle partners. Ook daarom hebben we gekozen voor meer bomen, planten en bloemen op het plein.”

Blauwe maatregelen

Het minst zichtbare deel van het project is een ondergrondse regenwaterbuffer van steenwol. Er is gekozen voor deze duurzame, ondergrondse oplossing van Rockflow omdat bovengrondse maatregelen, zoals een wadi, vanwege beperkte ruimte geen optie waren. Een groot deel van het regenwater dat op het verhard oppervlak van het plein valt stroomt via goten en kolken naar de steenwol elementen. De steenwol elementen kunnen bij een regenbui tot 95% van hun eigen volume in water opnemen. Vanaf daar stroomt het langzaam weg in de grond. Een soort grote spons dus! Deze ondergrondse waterberging van 75m³ is groot genoeg om het water bij piekbuien op te kunnen vangen. Aarnoud van ’t Hof van Hovenier van der Heijden: “het water wordt in principe vanuit de buffer allemaal geïnfiltreerd in de zandbodem. Wel is er een overstort om water toch naar het riool te kunnen afvoeren als een aantal piekbuien kort na elkaar valt, maar we verwachten niet dat dat vaak nodig zal zijn.” In de toekomst is het de bedoeling de overstort aan te sluiten op de sloot.

Regenwater dat op de pannaveldjes valt stroomt door de brede voegen tussen de betontegels in de Rockflow waterbuffer waarna het langzaam de bodem instroomt.

Praktisch en duurzame producten

Waarom werd voor het systeem van Rockflow gekozen? Aarnoud van ’t Hof: “Dit systeem van 100%recyclebaar materiaal sluit aan op de bestaande kolken zodat het water ook op een normale manier kan afstromen over het plein. We kijken bij een project altijd naar het brede spectrum van duurzaamheid. Niet alleen naar de waterberging, maar ook naar de flora en fauna en hoe je omgaat met warmte en hittestress. Bij dat integrale denken hoort ook dat je rekening houdt met wat de producten die je toepast in de toekomst nog voor invloed gaan hebben. Dus je begint met een duurzaam product en eindigt met een duurzaam product.” Voor de school zelf kwam daar nog een zwaarwegend argument bij. Margo van Holthe: “Het systeem is praktisch onderhoudsvrij. Je graaft het in en hoeft er vervolgens niets meer aan te doen.”

Ontwerp op maat

Het Paschalis schoolplein was het eerste project waarbij Hovenier van der Heijden met Rockflow werkte en in die zin een experiment. Aarnoud van ’t Hof: “Dat we er meteen al vertrouwen in hadden, had te maken met het feit dat Rockflow afkomstig is van ROCKWOOL. Dat is een mondiaal bedrijf, waarvan je de producten overal tegenkomt. Als ze producten ontwikkelen voor specifieke toepassingen, dan zit daar een goed verhaal achter. Ze bieden ook goede tools, zoals een rekenmodel. Met die gegevens kon Lapinus ons een ontwerp op maat aanbieden.”

Met de neusjes door het hek

Omdat de regenwaterbuffer precies voor de ingang van de school kwam, werd het project in de voorjaarsvakantie aangelegd. Aarnoud van ’t Hof: “Als het minder in de loop had gelegen, zou ik hebben geadviseerd om het niet in de vakantie te plannen. We streven er altijd naar de kinderen zoveel mogelijk te betrekken en te laten genieten van het werk. We zetten alles goed af en zorgen voor een veilige werkomgeving, maar proberen de kinderen wel met het werk in aanraking te laten komen. Met de neusjes door het hek, maar bijvoorbeeld ook door ze boven in een kraan te zetten. Even in de stoel, met de knop in de hand de ervaring van het werk meemaken. Als je groene pleinen maakt, is het groen altijd een kwetsbaar onderdeel. Als je kinderen er vanaf het begin bij betrekt maak je ze een beetje eigenaar en zullen zij er ook beter voor zorgen en mee omgaan.”

Samen kom je verder

Voor de gemeente Den Haag sloot het project naadloos aan bij het streven naar een klimaatbestendige stad. Arthur Hagen, Adviseur Water bij de Dienst Stadsbeheer: “Het project is natuurlijk in de eerste plaats van de school zelf. Maar gemeente en waterschap wilden graag meedenken, meewerken en zelfs meebetalen. Dit is weer een mooi voorbeeld van vruchtbare samenwerking tussen verschillende partijen en instanties om een meer klimaatrobuuste situatie te krijgen.” Met deze maatregelen zal het plein het water beter kunnen opvangen zodat minder regenwater in het riool (en daarmee de rioolzuivering) wordt afgevoerd. Ook biedt dit project een kans om de leerlingen bewuster te maken van de waarde van water. Het Hoogheemraadschap van Delfland droeg financieel bij via de stimuleringsregeling klimaatadaptatie. Een win-win situatie voor alle partijen!